ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಹೇರಳವಾಗಿರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸೌರ ಶಕ್ತಿಯಂತಹ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಮೂಲಗಳನ್ನು ಬಳಸಲು ಮುಂದಾಗುವುದು ಅಲ್ಲಿನ ಜೀವನೋಪಾಯಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಇಂಧನಗಳ ಮೇಲಿನ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸೌರಶಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಆಗುವ ಪರಿಸರಾತ್ಮಕ ಲಾಭಗಳು ಅನೇಕ. ಲಡಾಕ್ನ ಪ್ರಕರಣವು ಇದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಲಡಾಖ್ ವಿಶ್ವದ ಎತ್ತರದ ಜನವಸತಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ಶೀತ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಂತಹ ಹೇರಳವಾದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ವರ್ಷವೊಂದರಲ್ಲಿ 320 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಖರ ಬಿಸಿಲಿನ ದಿನಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಸೌರ ವಿಕಿರಣ 2149kWh/m2ನಷ್ಟಿದ್ದು, ಜೊತೆಗೆ ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನವು 27೦ ಸೆಲ್ಸಿಯಸ್ ಅನ್ನು ಮೀರುತ್ತದೆ. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸೌರ ಶಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಅದರಲ್ಲೂ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದ್ಯುತಿವಿದ್ಯುಜ್ಜನಕ ಮತ್ತು ಉಷ್ಣ ಶಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಸೂಕ್ತವಾಗಿಸಿದೆ.
ಲಾಟೂ ಭಾರತದ ಗಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಲಡಾಕ್ನಲ್ಲಿರುವ ಕೊನೆಯ ಹಳ್ಳಿಯಾಗಿದೆ. 1967 ರಲ್ಲಿ ನಿರಾಶ್ರಿತರ ವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಕೃಷಿಭೂಮಿಯಿದೆ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ನೀರಾವರಿಗೆ ನೀರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಶಿಂಗೋ ನಲ್ಲ ನದಿಯಿಂದ 700 ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಅಥವ ಡೀಸಲ್ಚಾಲಿತ ಪಂಪ್ಸೆಟ್ಗಳ ಮೂಲಕ ಎತ್ತಲಾಗುವ ಚಿಲುಮೆಗಳ ನೀರು ಇಲ್ಲಿನ ಏಕೈಕ ಜಲದ ಮೂಲ. ಈ ನೀರಿನ ಅತಿಯಾದ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಪರಿಸರ ಮಾಲಿನ್ಯ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದಾಗಿ, ನೀರಿನ ಕೊರತೆ ಉಂಟಾಗಿದೆ. ನದಿಯಿಂದ ನೀರನ್ನು ಎತ್ತಲು ಬಳಸಲಾಗುವ ಡೀಸೆಲ್ ಆಧಾರಿತ ಪಂಪ್ಗಳಿಂದಾಗಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಬಳಕೆಯು ಹೆಚ್ಚಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ವಿದ್ಯುತ್ ಬಿಲ್ಗಳು ಬರುತ್ತಿವೆ. ಈ ಹಿನ್ನಲೆಯಲ್ಲಿ ಲಡಾಕ್ ಅಟಾನಮಸ್ ಹಿಲ್ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಕಾರ್ಗಿಲ್ (LAHDC) ಮತ್ತು ಕಾರ್ಗಿಲ್ ರಿನ್ಯೂವಬಲ್ ಎನರ್ಜಿ ಡೆವಲಪ್ಮೆಂಟ್ ಏಜೆನ್ಸಿ (KREDA) ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೋಲಾರ್ ಸಬ್ಮರ್ಸಿಬಲ್ ವಾಟರ್ ಪಂಪ್ ಬಳಸಿ ನೀರು ಎತ್ತುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮಾದರಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.
ಉಪಕ್ರಮ
ಯೋಜನಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಏಪ್ರಿಕಾಟ್ ಮರಗಳು, ಆಲ್ಫಾ-ಆಲ್ಫಾ, ಕೈ ತೋಟಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸುಮಾರು 23 ಎಕರೆ ಭೂಮಿ ಬರ ಎದುರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಸರಿಸುಮಾರು 15 ಎಕರೆ ಭೂಮಿ, ಕೃಷಿಯೋಗ್ಯವಾಗಿದ್ದರೂ ಬಿತ್ತದೆ ಬೆಳೆಯದೆ ಪಾಳುಬಿದ್ದದೆ. ಯಾವುದೇ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ವೆಚ್ಚ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಸರ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಲ್ಲದೆ ನೀರಾವರಿಗಾಗಿ ನೀರನ್ನು ಎತ್ತುವ ಸೋಲಾರ್ ವಾಟರ್ ಪಂಪ್ ಬಳಸಿ ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.
ಭೂಮಿಗೆ ನೀರುಣಿಸಲು ಸೋಲಾರ್ ವಾಟರ್ ಲಿಫ್ಟಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪಂಪಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು 41Hp ಶಕ್ತಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸೌರ-ಆಧಾರಿತ ಸಬ್ಮರ್ಸಿಬಲ್ ಪಂಪ್ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪಂಪ್ ಚಲಾಯಿಸಲು 50kWp ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಸೌರ ಸ್ಥಾವರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಪಂಪ್ ಅನ್ನು ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ 3.35m x 2.10m x 3.65m ಗಾತ್ರದ ಜಾಕ್ ವೆಲ್ನಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. 140mm ವ್ಯಾಸದ ವಿತರಣಾ ಪೈಪ್ ಮೂಲಕ ನೀರನ್ನು ಎತ್ತಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪೈಪ್ನ ಉದ್ದ ಸುಮಾರು 360 ಮೀಟರ್. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು 130-160 ಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಆರು ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಲೀಟರ್ ನೀರನ್ನು ಎತ್ತಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸೋಲಾರ್ ವಾಟರ್ ಪಂಪ್ 2019 ರಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಏಪ್ರಿಲ್ ನಿಂದ ನವೆಂಬರ್ ಬೇಸಿಗೆಯ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಜನರಿಗೆ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದ ತುಂಬಾ ಸಂತೋಷವಾಗಿದೆ. ರೈತರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಾಗಿ ಹಣ್ಣು, ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಉತ್ತಮ ಆದಾಯ ಗಳಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
ಕೃಷಿ ಮಾಡದ ಮತ್ತು ಬರಪೀಡಿತ ಭೂಮಿಗೆ ನೀರಾವರಿ ಒದಗಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ, ಸೋಲಾರ್ ನೀರಿನ ಪಂಪ್ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನೂ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದೆ. ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿ ಪಂಪ್ ನಿರ್ವಹಣೆ ಕುರಿತು ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಮಾಸಿಕ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪಂಪ್ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಅವರನ್ನು ನೇಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಕಂಪನಿಯು ವಾರ್ಷಿಕ ತಪಾಸಣೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ತಂಡವನ್ನು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಕಳುಹಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಸಮಸ್ಯೆ ಉದ್ಭವಿಸಿದಾಗೆಲ್ಲ ಸೇವೆ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಭವಿಷ್ಯದ ಅಗತ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಕಂಪನಿಯು ಕೆಲವು ಬಿಡಿಭಾಗಗಳನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಪಂಪ್ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಉತ್ಪಾದನೆ ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ನೀರು ಎತ್ತುವ ಅಗತ್ಯವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಸರ್ಕಾರವು ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸೋಲಾರ್ ಪಂಪ್ ಅನ್ನು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಬಿಡುವ ಬದಲು, ಜಲ ಜೀವನ್ ಅಭಿಯಾನದ ತನ್ನ ಹರ್ ಘರ್ ಜಲ್ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಅದನ್ನು ಬಳಸಲು ಯೋಜಿಸಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಇದು ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸೌರಶಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಯು ಇತರ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲಗಳಿಗಿಂತ ಅಗ್ಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದಿದೆ. ಸೌರ ಶಕ್ತಿಯು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಇಂಗಾಲ ಮುಕ್ತ ಮಾರ್ಗದ ಕಡೆಗೆ ಚಲಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಈ ಉಪಕ್ರಮದ ಯಶಸ್ಸಿನಿಂದಾಗಿ, ಲಡಾಖ್ನ ಹಳ್ಳಿಗಳಾದ ದರ್ಗೋ, ಸಂತಾಕ್ಚನ್, ಅಡುಲ್ಗುಂಡ್ ಮತ್ತು ಛನಿಗುಂಡ್ಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನಿಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸೌರ ನೀರಿನ ಪಂಪ್ಗಳ ಜೊತೆಗೆ, ಸೋಲಾರ್ ವಾಟರ್ ಹೀಟರ್ಗಳು, ಸೋಲಾರ್ ಗ್ರೀನ್ಹೌಸ್ಗಳು, ಸೋಲಾರ್ ಪ್ಯಾಕ್ ಹೌಸ್ಗಳು, ಸೌರ ಬೀದಿ ದೀಪಗಳಂತಹ ಇತರ ಸೌರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಸಹ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿವೆ. ಲಡಾಖ್ನ ಸಮೃದ್ಧಿ ಹೆಚ್ಚುವುದು ಸೌರಶಕ್ತಿಯಂತಹ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಶಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆದಾಯ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗ ಉತ್ಪಾದನೆ, ಪರಿಸರ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಜೀವನಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅವಕಾಶಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತವೆ.
ಪರಾಮರ್ಶನಗಳು
Lohan, S. K., & Sharma, S., Present status of
renewable energy resources in Jammu and Kashmir
State of India, 2012, Renewable and Sustainable
Energy Reviews, 16(5), 3251–3258.
https://doi.org/10.1016/j.rser.2012.02.011
https://pmkusum.mnre.gov.in/pdf/Community%20
Irri%20KREDA.pdf
Bilques Fatima
Doctoral Research Scholar
Department of Economic Studies
Central University of Punjab, Bathinda-151401
E-mail: bilques.fatima93@gmail.com
ಆಂಗ್ಲ ಮೂಲ : ಲೀಸಾ ಇಂಡಿಯಾ; ಸಂಪುಟ :೨೫; ಸಂಚಿಕೆ : ೨ ; ಜೂನ್ ೨೦೨೩
