ಗ್ರಾಮಭಾರತದ ಸಬಲೀಕರಣ – ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನಗಳ ವಿಧಾನ

---

ಭಾರತವು ಸಾಕಷ್ಟು ಅನುಭವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಹಲವಾರು ಆವಿಷ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ದೇಶದ ದೂರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಶಕ್ತಿಯ ಮೂಲವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ಯಶಸ್ವಿ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ. ದೇಶದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಸುಮಾರು 28 ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕ ಯಶಸ್ಸಿನ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವು ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ತರುವ ಉತ್ಸಾಹ, ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿಸುವ ಸಂಕಲ್ಪ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ, ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಜೀವಂತ ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ʼನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನಗಳ ಮೂಲಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದ ಸಬಲೀಕರಣ: ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕ ಯಶಸ್ಸಿನ ಕತೆಗಳುʼ ಎನ್ನುವ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಕಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಬಳಸಿದ ಎರಡು ಯಶಸ್ಸಿನ ಕತೆಗಳನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

---

ಕೇಸ್‌ ೧

ಲಡಾಕಿನಲ್ಲಿ ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳು

ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ಲಡಾಖ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ 3500 ಮೀ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ತಂಪಾದ ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಸುಡುವ ಸೂರ್ಯನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಪಂಚದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶೀತ ಮರುಭೂಮಿಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಲಡಾಖ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಕಡಿಮೆ. ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ, ತಾಪಮಾನವು -25 ºC ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಶೀತದ ಹವಾಮಾನದಿಂದಾಗಿ ಸಸ್ಯಗಳು ಸಾಯುವುದರಿಂದ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಒಂಬತ್ತು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲ ತೆರೆದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳು ಹಾಗೂ ಇತರ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬಯಲು ಸೀಮೆಯಿಂದ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ತರುವುದು ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಯ ಮೂಲಕ ತರುವುದು ಲಡಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜನರಿಗೆ ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ, ಈ ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳು ದುಬಾರಿ ಹಾಗೂ ಅವು ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ದೊರೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ಥಳೀಯರು ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ತಿನ್ನುವುದು ಅಪರೂಪವಾದ್ದರಿಂದ ಅನೇಕರು ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮಳೆ ನೆರಳು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಮೋಡಗಳು ವಿರಳವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಲಡಾಖ್‌ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 300 ಬಿಸಿಲಿನ ದಿನಗಳಿರುತ್ತವೆ.

ಲಡಾಖ್‌ನ ಈ ಬಿಸಿಲಿನ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ GERES (ಗ್ರೂಪ್ ಎನರ್ಜಿಸ್ ರಿನೋವೆಲಬಲ್ಸ್, ಎನ್ವಿರಾನ್‌ಮೆಂಟ್ ಮತ್ತು ಸಾಲಿಡಾರಿಟೇಸ್) ಚಳಿಗಾಲದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಒಳಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ಸುಧಾರಿತ ಸೌರ ಹಸಿರುಮನೆಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಕಳೆದ 10 ವರ್ಷಗಳಿಂದ, GERES ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ LEHO (ಲಡಾಖ್ ಪರಿಸರ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ), LEDEG (ಲಡಾಖ್ ಪರಿಸರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗುಂಪು), ಲೇಹ್ ನ್ಯೂಟ್ರಿಷನ್ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು STAG (SKARCHEN ಮತ್ತು SPITI ಟ್ರಾನ್ಸ್-ಹಿಮಾಲಯನ್ ಆಕ್ಷನ್ ಗ್ರೂಪ್/ಇಕೋಸ್ಪಿಯರ್) ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.

ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ ಸೌರಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಗರಿಷ್ಠವಾಗಿ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲು, ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಶಾಖದ ನಷ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ಘನೀಕರಣದಿಂದ ಸಸ್ಯಗಳು ಸಾಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಗ್ರೀಸ್ IHG (ಸುಧಾರಿತ ಹಸಿರುಮನೆ) ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿತು. ಸೌರಶಕ್ತಿಯನ್ನೇ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಬಿಸಿಮಾಡುವಂತೆ ಸೌರಮನೆಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಬೇರಾವುದೇ ಪೂರಕ ತಾಪಮಾನದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ಸುಧಾರಿತ ಹಸಿರುಮನೆಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಹೀಗಿವೆ :

• ಹಸಿರುಮನೆ ಪೂರ್ವ-ಪಶ್ಚಿಮ ಅಕ್ಷದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಇದ್ದು, ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾಗಿದೆ.

• ಈ ಉದ್ದವಾದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗವು ಪಾರದರ್ಶಕ ಹೊದಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸ್ಟೆಬಿಲೈಸರ್ ಜೊತೆಗೆ ಹೆವಿ ಡ್ಯೂಟಿ ಪಾಲಿಥಿನ್ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿರುವ ತೀವ್ರವಾದ UV ಕಿರಣಗಳನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ.. ಪಾಲಿಥಿನ್ ಅನ್ನು ಐದು ವರ್ಷಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ ಬಾಳಿಕೆ ಬರುವಂತೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ತೀವ್ರ ಶೀತವಿರುವ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲಿಥೀನ್‌ನ ಎರಡು ಪದರವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಹಸಿರುಮನೆಯ ಉತ್ತರ, ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಹಿಮ ಬೀಳುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣಿನ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಭಾರೀ ಹಿಮ ಬೀಳುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲು ಅಥವಾ ಬಂಡೆಯಿಂದ ಹಸಿರು ಮನೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಹಸಿರುಮನೆ ಒಳಗೆ ಸಸ್ಯಗಳ ಆರೋಗ್ಯಕರ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ತಾಪಮಾನವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ಗರಿಷ್ಠ ಶಾಖವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಶೇಖರಿಸಿದ ಶಾಖವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

• ಹಸಿರುಮನೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಖದ ನಷ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಉತ್ತರ, ಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗಗಳ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಕುಹರದ ಗೋಡೆಗಳಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಗೋಡೆಗಳಲ್ಲಿನ 100-ಎಂಎಂ ಕುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಮರದ ಪುಡಿ ಅಥವಾ ಒಣಹುಲ್ಲಿನಂತಹ ನಿರೋಧಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ತುಂಬಿರುತ್ತಾರೆ. ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕು ಗರಿಷ್ಠವಾಗಿ ಬೀಳುವಂತೆ ಛಾವಣಿಯು 35º ಕೋನದಲ್ಲಿ ಓರೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ, ಛಾವಣಿಯನ್ನು ಹುಲ್ಲಿನಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶಾಖದ ನಷ್ಟವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪಾಲಿಥಿನ್ ಬಟ್ಟೆ ಅಥವಾ ಟಾರ್ಪಾಲಿನ್ನಿಂದ ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಹೆಚ್ಚಿನ ಆರ್ದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಶಾಖವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಿತ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಾತಾಯನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇರುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ಛಾವಣಿಯ ಮೇಲೆ ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
• ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮದ ಗೋಡೆಗಳ ಒಳಭಾಗವು ಶಾಖ ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುವಾಗುವಂತೆ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣವನ್ನು ಬಳಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಳೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳಗಿನ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸಲು ಪೂರ್ವಾಭಿಮುಖವಾದ ಗೋಡೆಗೆ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಬಳಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗೋಡೆಯ ಒಂದು ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಬಾಗಿಲು ಇರುತ್ತದೆ.

ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗವನ್ನು ಮುಚ್ಚಲು ಬಳಸುವ ಪಾಲಿಥಿನ್ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಇಡೀ ಹಸಿರುಮನೆಯನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯ ಮುಖ್ಯ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಪೋಪ್ಲರ್ ಮರವನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಲೋಮರವನ್ನು ಜಂತಿಗಳಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹುಲ್ಲು ಅಥವಾ ನೀರು-ನಿರೋಧಕ ಸ್ಥಳೀಯ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಹೊದಿಕೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗೋಡೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲು, ಮಣ್ಣಿನ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಅಥವಾ ಮಣ್ಣನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂಬೈನಂತಹ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ಪಾಲಿಥಿನ್ ಶೀಟ್ ಖರೀದಿಸಬೇಕು. ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕಡೆ ವಿಶೇಷ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಹಸಿರುಮನೆ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಸ್ಥಳೀಯ ಗಾರೆಕೆಲಸದವರನ್ನು ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ಹಸಿರುಮನೆ ಎರಡು ಗಾತ್ರಗಳಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.

ಗೃಹಬಳಕೆಗಾಗಿ 4.5 ಮೀ ಅಗಲ ಮತ್ತು 9.7 ಮೀ ಉದ್ದದ ಸಣ್ಣ ಹಸಿರುಮನೆ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬಳಕೆಗಾಗಿ 4.8 ಮೀ ಅಗಲ ಮತ್ತು 27.3 ಮೀ ಉದ್ದದ ದೊಡ್ಡ ಹಸಿರುಮನೆ. ಗೃಹಬಳಕೆಯ IGH ನ ನಿರ್ಮಾಣ ವೆಚ್ಚ ಅಂದಾಜು 30,000 ರೂ. ದೇಶೀಯ IGH ನ ಮಾಲೀಕರು ಛಾವಣಿಯ ಚೌಕಟ್ಟಿಗೆ ಮರ, ಹುಲ್ಲು, ಮಣ್ಣಿನ ಇಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಮತ್ತು ನಿರೋಧನಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸುವ ವಸ್ತುಗಳಂತಹ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಬೇಕು ಇಲ್ಲವೇ ಪಾವತಿಸಬೇಕು. ಅವರು ಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕು ಅಥವಾ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕು. ಬಾಗಿಲುಗಳು, ಕಿಟಕಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ UV ಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಿದ ಪಾಲಿಥಿನ್ ಒದಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚದ ಸುಮಾರು 25% ರಷ್ಟಾಗುತ್ತದೆ. ದೇಶೀಯ IGH ಗೆ ಕೆಲವು ಸಬ್ಸಿಡಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಸಿರುಮನೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣದ ಸಮಯವನ್ನು ಲಡಾಖ್‌ನ ಕೃಷಿ ಚಕ್ರಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

GERES ವಿಧಾನ ಮತ್ತು ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ IGH ನಿರ್ಮಾಣದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. LEHO ಮತ್ತು ಇತರ ಸ್ಥಳೀಯ ಎನ್‌ಜಿಒಗಳು ಭಾವೀ ಮಾಲೀಕರನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರಿಗೆ ಹಸಿರುಮನೆ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಕುರಿತು ತರಬೇತಿ ನೀಡುತ್ತವೆ. ಸ್ಥಳೀಯ ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ಹಸಿರುಮನೆ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಇತರ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಸ್ಥಳೀಯ ಎನ್‌ಜಿಒಗಳು ದೇಶೀಯ ಐಜಿಎಚ್‌ನ ಭಾವೀ ಮಾಲೀಕರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಕೆಲವು ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿವೆ.

• ಕುಟುಂಬಗಳು ಬಿಪಿಎಲ್ (ಬಡತನ ರೇಖೆಗಿಂತ ಕೆಳಗಿರುವ) ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿರಬೇಕು.
• ಅವರು ಹಸಿರುಮನೆ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ನಿವೇಶನ ಹೊಂದಿರಬೇಕು.
• ಕುಟುಂಬವು ಹಸಿರುಮನೆಯನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಬಳಸಲು ಉತ್ಸುಕವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಿದ್ಧರಿರಬೇಕು.

ಪಾಲಕ್, ಕೊತ್ತಂಬರಿ, ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ, ಮೂಲಂಗಿ, ಈರುಳ್ಳಿ, ಲೆಟಿಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ರಾಬೆರಿ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಟೊಮೆಟೊ, ಸೌತೆಕಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ದ್ರಾಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಸಿಗಳನ್ನು ಹಸಿರುಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಕುಟುಂಬಗಳು ಹೂವಿನ ಗಿಡಗಳು ಮತ್ತು ಕುಂಡದಲ್ಲಿ ಗಿಡಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿವೆ.

ಸುಧಾರಿತ ಹಸಿರುಮನೆಗಳು ಲಡಾಖ್‌ನ ಜನರಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆರೋಗ್ಯದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾಗಿದೆ. IGH ಪರಿಚಯಿಸುವ ಮೊದಲು, ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಜನರು ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ತಿಂಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಇಲ್ಲವೆ ಎರಡು ಸಲ ಮಾತ್ರ ತಿನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. IGH ಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದಾಗಿನಿಂದ ವಾರದಲ್ಲಿ ಎರಡರಿಂದ ಮೂರು ಬಾರಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಒಬ್ಬ IGH ಮಾಲೀಕ ಸರಾಸರಿ ಒಂಬತ್ತು ಇತರ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಜೊತೆಗೆ ಆರು ಇತರ ಕುಟುಂಬಗಳೊಂದಿಗೆ ವಿನಿಮಯ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಅವರ ಆರೋಗ್ಯದ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ತರಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಬೆಳೆದ ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳ ಬೆಲೆ ಕಡಿಮೆಯಿರುವುದರಿಂದ ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ತರಕಾರಿ ಖರೀದಿಯಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ 500 ರಿಂದ 1000 ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

 

ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಯು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಲಂಬನೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಸಾರಿಗೆ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತದೆ. GERES ನ ಕೆಲವು ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ 560 ಹಸಿರುಮನೆಗಳು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 460 ಟನ್ ಇಂಗಾಲದ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಸಮರ್ಥವಾಗಿವೆ.

 

 

IGH ಸ್ಥಳೀಯರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳನ್ನು ತಂದಿದೆ. ಸುಮಾರು 220 ಗಾರೆಕೆಲಸದವರು ಮತ್ತು 15 ಬಡಗಿಗಳು ತರಬೇತಿ ಪಡೆದು ಹಸಿರುಮನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕೆ ದಾರಿ ಕಂಡುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.

IGHಗಳು ತಮ್ಮ ಮಾಲೀಕರಿಗೆ ಆದಾಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿವೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಈಗ ಅವರು ತರಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಸಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಆದಾಯವನ್ನು ಗಳಿಸಬಹುದು. ತಮ್ಮ ಆದಾಯದಲ್ಲಿ 30% ಹೆಚ್ಚಳವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ IGH ಮಾಲೀಕರು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸರಾಸರಿ 8250 ರೂ ಗಳಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಗಳು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದೆ.

ಕೇಸ್‌ ೨

ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಜೀವರಾಶಿ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು

ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಕತೆ

BERI (ಬಯೋಮಾಸ್ ಎನರ್ಜಿ ಫಾರ್ ರೂರಲ್ ಇಂಡಿಯಾ) ಯೋಜನೆಯನ್ನು GHG (ಹಸಿರುಮನೆ ಅನಿಲ) ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಜೈವಿಕ ಇಂಧನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುವಂತೆ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಶಕ್ತಿಯ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ವಿಧಾನ. ಉಪಕ್ರಮದ ಒಟ್ಟು ಬಜೆಟ್ $8,623,000 ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಯ ಪ್ರತಿಪಾದಕರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ಸೇರಿದೆ; ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತ್ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಿತ ಯೋಜನೆಯ ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜನರು; UNDP (ಯುನೈಟೆಡ್ ನೇಷನ್ಸ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ) GEF (ಗ್ಲೋಬಲ್ ಎನ್ವಿರಾನ್‌ಮೆಂಟ್) ನಿಂದ ಧನಸಹಾಯ ಪಡೆದಿದೆ; ICEF (ಭಾರತ-ಕೆನಡಾ ಎನ್ವಿರಾನ್ಮೆಂಟ್ ಫೆಸಿಲಿಟಿ) ಇಂದ ಸಹ-ಹಣಕಾಸು; ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ; MNRE (ಹೊಸ ಮತ್ತು ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಚಿವಾಲಯ), ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ; ಮತ್ತು ಫಲಾನುಭವಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು 2001 ರಿಂದ ಕರ್ನಾಟಕದ ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ 28 ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಐದು ಗ್ರಾಮ ಸಮೂಹಗಳಲ್ಲಿ ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಬಯೋಮಾಸ್ ಅನಿಲೀಕರಣ, ಸಮುದಾಯ ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ ಸ್ಥಾವರಗಳು ಮತ್ತು ಅಡುಗೆ ಒಲೆಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಜೈವಿಕ ವಿದ್ಯುತ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಜೈವಿಕ ಶಕ್ತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಲು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಜೈವಿಕವಿದ್ಯುತ್‌ ಉತ್ಪಾದನೆಯು ಇದೇ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಎನರ್ಜಿ ಪ್ಲಾಂಟೇಶನ್‌ಗಳಿಂದ ಬಯೋಮಾಸ್‌ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಎನರ್ಜಿ ಪ್ಲಾಂಟೇಶನ್, ಬಯೋಮಾಸ್ ಗ್ಯಾಸ್‌ಫೈಯರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪವರ್‌ನ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವಿಕೆ

1000-kW ಬಯೋಮಾಸ್ ಗ್ಯಾಸ್‌ಫೈಯರ್ ಸ್ಥಾವರವನ್ನು ನಡೆಸಲು, ಸರಿಸುಮಾರು 3000 ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ವರ್ಷಕ್ಕೆ 12,000 ಟನ್‌ಗಳಷ್ಟು (ವರ್ಷಕ್ಕೆ 4.2 ಟನ್‌ಗಳು) ಬಯೋಮಾಸ್‌ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳ ಜೀವರಾಶಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು 2930 ಹೆಕ್ಟೇರ್ (1983 ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಅರಣ್ಯ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು 947 ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಮರ ಆಧಾರಿತ ಬೇಸಾಯ) ಮರ ನೆಡುವಿಕೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. ಸುಮಾರು ಒಂದು ಮಿಲಿಯನ್ ಸಸಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದ 81 ಸ್ವಸಹಾಯ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ (ಸ್ವಸಹಾಯ ಗುಂಪುಗಳು) 240 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಹಿಳೆಯರ ಜೀವನಾಧರಕ್ಕೆ ಇದು ಬೆಂಬಲ ನೀಡಿದೆ. ಮರ ಆಧಾರಿತ ಕೃಷಿಯು ಮೂವತ್ತು ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

ಗ್ಯಾಸ್ಫೈಯರ್ ಆಧಾರಿತ ಸಸ್ಯಗಳನ್ನು ಮೂರು ಸಮೂಹಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಕಬ್ಬಿಗೆರೆಯಲ್ಲಿ 500-kW ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು (100 kW ನ ಎರಡು ಗ್ಯಾಸ್‌ಫೈಯರ್ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು 100% ಪ್ರೊಡ್ಯೂಸರ್ ಗ್ಯಾಸ್ ಬಳಸಿ 200 kW ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು 100 kW ಡ್ಯುಯಲ್ ಇಂಧನದೊಂದಿಗೆ). ಈ ಸ್ಥಾವರಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಜೂನ್ 2012 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ 1,520,000 kWh ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಿವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಸೀಬನಯನಪಾಳ್ಯ ಮತ್ತು ಬೋರಿಗುಂಟೆಯಲ್ಲಿ ತಲಾ 250-ಕಿಲೋವ್ಯಾಟ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಎರಡು ಗ್ಯಾಸ್‌ಫೈಯರ್ ಆಧಾರಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಬೆಸ್ಕಾಂ (ಬೆಂಗಳೂರು ವಿದ್ಯುತ್ ಸರಬರಾಜು ಕಂಪನಿ) ಗ್ರಿಡ್‌ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೀಸಲಾದ 11-kV ಪ್ರಸರಣ ಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆಯನ್ನು ಗ್ರಿಡ್‌ಗೆ ಸಿಂಕ್ರೊನೈಸ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆರಿ ಸೊಸೈಟಿ ಮತ್ತು ತೋವಿನಕೆರೆ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯತಿಯು ಬೆಸ್ಕಾಂನೊಂದಿಗೆ ಪಿಪಿಎ (ವಿದ್ಯುತ್ ಖರೀದಿ ಒಪ್ಪಂದ) ಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಮಾಡಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ತಗುಲಿದ ವೆಚ್ಚ ರೂ. 2.85/kWh.

ಗ್ಯಾಸ್ಫೈಯರ್ ಪವರ್ ಪ್ಲಾಂಟಿನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು

ತೋಟದಲ್ಲಿ ಜೀವರಾಶಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. VFCಗಳು (ಗ್ರಾಮ ಅರಣ್ಯ ಸಮಿತಿಗಳು) ತೋಟವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿವೆ.

VBEMC (ವಿಲೇಜ್ ಬಯೋಮಾಸ್ ಎನರ್ಜಿ ಮ್ಯಾನೇಜ್‌ಮೆಂಟ್ ಕಮಿಟಿ) ಮತ್ತು ಪಂಚಾಯತ್ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಜೀವರಾಶಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾಸ್‌ಫೈಯರ್ ಪ್ಲಾಂಟ್ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಅಳೆದು ಮೀಟರ್‌ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಗ್ರಿಡ್ಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಪರ್ಕಗಳ ರೇಖಾಚಿತ್ರದ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯವನ್ನು ಚಿತ್ರ 1 ರಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕೋಷ್ಟಕ 1: ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ NGOಗಳು

ಕ್ರ.ಸಂ	NGO	ಕ್ಲಸ್ಟರ್
1	BIRD-K	ಕೊರಟಗೆರೆ (5 ಹಳ್ಳಿಗಳು)
2	BIRD-K	ಮಧುಗಿರಿ (5 ಹಳ್ಳಿಗಳು)
3	MOTHER	ಗುಬ್ಬಿ (7 ಹಳ್ಳಿಗಳು)
4	IYD	ತುಮಕೂರು (5 ಹಳ್ಳಿಗಳು)
5	SRIJAN	ಶಿರಾ (6 ಹಳ್ಳಿಗಳು)

 

ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು

ಶಕ್ತಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸಮುದಾಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ನಾಲ್ಕು NGOಗಳನ್ನು (ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು) ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ BIRD-K, Mother, IYD ಮತ್ತು ಶ್ರೀಜನ್‌ (ಕೋಷ್ಟಕ ೧). ಬೋರ್‌ವೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು, ಹನಿ ನೀರಾವರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಹಾಕುವುದು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ ಸ್ಥಾವರಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಯ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಸುಧಾರಿತ ಅಡುಗೆ ಒಲೆಗಳು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ.

ಸಮುದಾಯ ಬೋರ್‌ವೆಲ್‌ಗಳು, ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ ಸ್ಥಾವರಗಳು ಮತ್ತು ಸುಧಾರಿತ ಅಡುಗೆ ಒಲೆಗಳು

ಐವತ್ತಾರು ಬೋರ್‌ವೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಕೊರೆಸಲಾಗಿದ್ದು, 127 ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಿದೆ. ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ಮೂರ್ನಾಲ್ಕು ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಬೋರ್ ವೆಲ್ ನೀರು ಹಂಚಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬೋರ್‌ವೆಲ್‌ಗಳು ಹನಿ ನೀರಾವರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಇದರಿಂದ ನೀರಿನ ಉಳಿತಾಯವಾಗುತ್ತದೆ. 300 ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ಆಳದಿಂದ ಪಂಪ್ ಮಾಡಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತದೆ. ಯೋಜನೆಯು ಸರ್ಕಾರದ ಇತರ ಯೋಜನೆಗಳಾದ RLMS (ಗ್ರಾಮೀಣ ಹೊರೆ ನಿರ್ವಹಣಾ ಯೋಜನೆ) ಯಂತಹ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಹಳ್ಳಿಗರಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನವಾಗುವಂತೆ ದೀರ್ಘಾವಧಿಯವರೆಗೆ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ವಿದ್ಯುತ್ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

51 ಸಣ್ಣ ಸಮುದಾಯ ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ ಸ್ಥಾವರಗಳ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಿದ್ದು, 95,000 m3 ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜೈವಿಕ ಅನಿಲವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುಧಾರಿತ ಅಡುಗೆ ಒಲೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಇಂಧನ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಒಳಾಂಗಣ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದೆ.

ಸಮುದಾಯ ನೀರಾವರಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ

WUA (ನೀರಿನ ಬಳಕೆದಾರರ ಸಂಘ) ರಚನೆಯು ಈ ಯೋಜನೆಯ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಉಪಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಯೋಜನಾ ಪ್ರದೇಶವು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಮಳೆಯಾಶ್ರಿತವಾಗಿದೆ. ಯೋಜನಾ ಪ್ರದೇಶದ ರೈತರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮಳೆಯಾಶ್ರಿತ ಬೆಳೆಗಳಾದ ರಾಗಿ ಮತ್ತು ಜೋಳವನ್ನು ಬೆಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆರಂಭಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಯಾಗಿ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರವಾಗಿ, ಸಮುದಾಯ ನೀರಾವರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಯೋಜನಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಬೋರ್‌ವೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಅಗೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲಾದ ಬಯೋಮಾಸ್ ಆಧಾರಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ಮೂಲಕ ಅವುಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಯೋಜಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಜೀವನೋಪಾಯದ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು, ಆದಾಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದು, ಬಡ ರೈತರ ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸೇವೆಗಾಗಿ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಪಾವತಿಸುವ ಅಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದು. ಬಹು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ದೊಡ್ಡ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವ ಚರ್ಚೆಗಳು, ಶಿಸ್ತು, ಅರಿವು ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳಿಗೆ ವೇದಿಕೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದವು.

ಸಮುದಾಯದ ಮೇಲೆ ಯೋಜನೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳು, ಅದರ ಮಾನದಂಡ

ಯೋಜನೆಯಡಿ ಕೊರಟಗೆರೆ ತಾಲೂಕಿನ ಮೂರು ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ 1 ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಯೋಮಾಸ್ ಗ್ಯಾಸ್‌ಫೈಯರ್ ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ 30 ಜೂನ್ 2012 ರ ವೇಳೆಗೆ ಸರಿಸುಮಾರು 1.5 ಮಿಲಿಯನ್ ಯೂನಿಟ್ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿವೆ ಮತ್ತು 1200 tCO2 ಕಡಿತಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿವೆ.

ಕಳೆದ ವರ್ಷದ ಒಂದು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯು PLF (ಪ್ಲಾಂಟ್ ಲೋಡ್ ಫ್ಯಾಕ್ಟರ್), ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಜೀವರಾಶಿಯ ವೆಚ್ಚ, ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಆಪ್ಟಿಮೈಸೇಶನ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಪ್ರತಿ kWh ಗೆ ರೂ. 4.50 ರಿಂದ 8.28 ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಿದೆ. ಗ್ರಿಡ್‌ಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಗಳಿಸಿದ ಆದಾಯವು ಪ್ರತಿ kWh ಗೆ ಕೇವಲ 2.85 ರೂ. (ಸರಕಾರದ ಸುಂಕ ಬೆಂಬಲ). ಆದ್ದರಿಂದ, ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸುಂಕದ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ನೀಡಬೇಕಿದೆ. ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯು ಹಸಿರು ಹೊದಿಕೆ, ಗ್ರಾಮೀಣ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಹೆಚ್ಚಳ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗದಂತಹ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಅಮೂರ್ತ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 3000 ಹೆಕ್ಟೇರ್‌ನ ಶಕ್ತಿ ನೆಡುತೋಪಿನಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ 12,000 ಟನ್ ಇಳುವರಿಯನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ, ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 5000 ಟನ್ ಮಾತ್ರ ಇಳುವರಿ ನೀಡುತ್ತಿದೆ.

ಒಂದು ಅಂದಾಜಿನ ಪ್ರಕಾರ ಈ ತೋಟಗಳು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ಸುಮಾರು 26,580 tCO2 ಬೇರ್ಪಡಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗಿವೆ. ಐವತ್ತೊಂದು ಗುಂಪಿನ ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ ಸ್ಥಾವರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. 2010 ರಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ 40 ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ. ಇವು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ 148 tCO2 ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಯೋಜನೆಯ ವಿವರಗಳು ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯ ಡೇಟಾ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಪ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಬಹುಶಃ ಮೂಲ ಡೇಟಾವನ್ನು ಅಪ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡುವ ಏಕೈಕ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ (www.bioenergyindia.in).

ಈ ಜೀವರಾಶಿ ಶಕ್ತಿಯ ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚದ ವಿತರಣೆಯು ಕೆಳಕಂಡಂತಿದೆ: 57% ಇಂಧನ (ಜೀವರಾಶಿ), 18% ಸ್ಥಿರ ವೆಚ್ಚ, 15% ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು 10% ಕಾರ್ಮಿಕರ ವೆಚ್ಚ. ಹೀಗಾಗಿ, ಯೋಜನೆಯು ಅಗಾಧವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಒಟ್ಟು ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚದ 45% ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದಿದೆ. 28 ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಯೋಜನೆಯು 127 ರೈತರಿಗೆ 32 ಬೋರ್‌ವೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಮತ್ತು 20 ಸಮುದಾಯದ ಬೋರ್‌ವೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿವೆ – ಈಗ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಎರಡಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ.  ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಕೃಷಿ ಆದಾಯವು 20%-30% ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿದೆ (ಈಗ ಇದು ಎಕರೆಗೆ ಸುಮಾರು ರೂ.40,000-50,000).

ಯೋಜನೆಯು 26 ಗ್ರಾಮ ಜೈವಿಕ-ಶಕ್ತಿ ನಿರ್ವಹಣಾ ಸಮಿತಿಗಳು, 26 ಗ್ರಾಮ ಅರಣ್ಯ ಸಮಿತಿಗಳು ಮತ್ತು 72 ಹೊಸ ಸ್ವಸಹಾಯ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು 2244 ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನು (74%), 31 WUA ಗಳು (216 hhs) ಮತ್ತು 33 ಜೈವಿಕ ಅನಿಲ ಬಳಕೆದಾರರ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು (BUGs) ಒಳಗೊಂಡ 68 ಹಳೆಯ SHGಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿತು. ಯೋಜನೆಯು 1-MW ವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 7 ಕೋಟಿ ರೂಗಳನ್ನು ಹೂಡಿದೆ. ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದಾಗ, ವಿದ್ಯುತ್ ಮಾರಾಟದ ಮೂಲಕ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ರೂ.1.5–2.5 ಕೋಟಿಗಳಷ್ಟು ಆದಾಯ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ವರ್ಷಕ್ಕೆ ರೂ.12,000 ಗಳ ತಲಾ ಆದಾಯ (ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆ) ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರೆ, ಸುಮಾರು 8000 ಜನರಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಯಲ್ಲಿ, ವಹಿವಾಟು ಸುಮಾರು 9 ಕೋಟಿ ಆಗಬಹುದು. ಈ ಯೋಜನೆಯು 4 ಗ್ರಾಮ ಪಂಚಾಯಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಿಸಿದ್ದು, ಒಟ್ಟು ವಹಿವಾಟು ಸುಮಾರು ರೂ.35 ಕೋಟಿಗಳಷ್ಟಾಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಅಂತಹ ಹಸಿರು ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪವು ಒಟ್ಟಾರೆ ಆದಾಯವನ್ನು ಸುಮಾರು 7%-8% ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು. ಇದು ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು. ಬಯೋಮಾಸ್ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಜೈವಿಕ ಇಂಧನ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 100 ಜನರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಜೊತೆಗೆ ತೋಟಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ನರ್ಸರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ಉದ್ಯೋಗಗಳನ್ನು ಇದಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಬಹುದು.

ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೆಚ್ಚಳ

BERI ಬೇಸ್ ಲೋಡ್‌ಗಳಿಗೆ ಆತ್ಯಂತಿಕ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಪ್ರತಿರೂಪದ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ವಿಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಶಕ್ತಿಯ ವಿತರಣೆಯು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಹೇಗೆ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿದೆ. ಸುಂಕದ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಬ್-ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ  ಪುನರ್ರಚಿಸಿದರೆ, ಅದು ಉದ್ಯಮಿಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರಿಗೆ ಉಪಯೋಗವಾಗುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಿಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಘಟಕವು ಯಾವುದೇ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ಸಾಗಣೆ ನಷ್ಟ ಮತ್ತು ಪ್ರಸರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯ ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಪ್ರೊಸೊಪಿಸ್ ಜೂಲಿಫ್ಲೋರಾ, ಲಂಟಾನಾ ಕ್ಯಾಮಾರಾ, ಎಪಿಲ್-ಎಪಿಲ್ (ಸುಬಾಬೂಲ್), ಗ್ಲಿಸಿರಿಡಿಯಾ ಮತ್ತು ಬಿದಿರು ಮುಂತಾದ ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ಜಾತಿಗಳು ಇಂಧನ ಪೂರೈಕೆ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದ ಹಸಿರು ಹೊದಿಕೆ ಮತ್ತು ಇಂಗಾಲದ ಪ್ರತ್ಯೇಕತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು.

---

Source: V K Jain and S N Srinivas (Eds.), ‘Empowering

rural India the RE way: inspiring success stories’,

© Ministry of New and Renewable Energy, 2012, ISBN:

978-81-920040-0-6

ಆಂಗ್ಲ ಮೂಲ : ಲೀಸಾ ಇಂಡಿಯಾ; ಸಂಪುಟ :೨೪; ಸಂಚಿಕೆ : ೪ ; ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦‌೨೨